لک های پوستی

لک های قهوه ای رنگ روی پوست میتوانند در قسمتهای مختلف بدن و به اشکال مختلف ظاهر شوند.
که بر اساس شکل و رنگ و محل توضیع رنگدانه ها و علت ایجاد آنها تشخیص متفاوتی دارند که حتی ممکن است برخی خالهای پوستی نیز به صورت لک های قهوه ای رنگ بروز کنند.

انواع لک‌های صورت را می‌توان به‌صورت زیر دسته‌بندی کرد:

ملاسما (لک حاملگی):

یکی از انواع شایع لک صورت است می‌توان که اغلب به‌تدریج به وجود می‌آید و به رنگ قهوه‌ای است. برخلاف نام آن‌که به لک حاملگی هم شناخته می‌شود ممکن است این لک در خانم‌های مجرد و حتی گاها در آقایان هم به وجود بیاید اما بروز آن در بسیاری از زنان باردار به دلیل تغییرات هورمونی زمان بارداری شایعتر است.معمولا علت آن مواجهه طولانی مدت آفتاب و گرما و یا مصرف برخی داروهای هورمونی ( به ویژه قرص های پیشگیری از بارداری یاocp) میباشد اما میتواند به صورت ایدیوپاتیک ( بدون علت شناخته شده) نیز رخ دهد.محل شایع آنهامعمولا روی گونه‌ها، پشت لب، پیشانی و چانه‌ میباشد.
این نوع لکها در نژادهایی با پوست تیره تر نظیر نژاد امریکای لاتین آسیایی و مدیترانه ای بیشتر دیده میشود.
ملاسما از نظر الگوی رنگدانه به چهار دسته تقسیم می‌شود: سطحی «اپیدرمال» (روی پوست)، عمقی «درمال» (زیر پوستی)، مختلط و نوع چهارم که هنوز نامی برای آن درنظر گرفته نشده است و در افراد با پوست بسیار تیره مشاهده شده است. در نوع «اپیدرمال»، روی سطح پوست ملانین بیش‌ازحد وجود دارد.معمولا درمان انواع اپیدرمال راحتتر از انواع درمال و عمقی میباشد.
تشخیص:
تشخیص ملاسما اغلب بالینی و با معاینه متخصص صورت میگیرد که گاهی برای افتراق نوع درمال از اپیدرمال ممکن است پزشک از لامپ وود کمک بگیرد که البته ضروری نیست.

درمان:
معمولا برای درمان ملاسما از کرم‌های ضدلک مختلف که برخی حاوی «هیدروکینون» ۲% یا ۴٪ میباشند و برخی حاوی ترکیبات غیر هیدروکینونی روشن کننده مانند اربوتین ،کوجیک اسید، ویتامین سی و …. هستند.توصیه میشود درمان ملاسما به ویژه مصرف ترکیبات حاوی هیدروکینون حتما تحت نظر متخصص صورت گیرد چرا که درصد آن و نحوه ی مصرف و نحوه ی قطع مصرف حتما باید متناسب با هر فرد باشد در غیر این صورت میتواند منجر به مقاومت دارویی،عود بعد از قطع دارو،یا عوارض دارویی شود.

نوع اپیدرمال ملاسما به دلیل اینکه رنگدانه‌ها به سطح پوست نزدیکتر هستند، بهتر از سایر انواع به درمان پاسخ می‌دهد.

در این بیماران باید محافظت جدی از گرما و آفتاب و مصرف صحیح و مداوم ضد آفتاب برای پیشگیری از بروز ملاسمای جدید یا تشدید ملاسمای قبلی توصیه میشود.

علاوه بر درمانهای دارویی برخی مداخلات پزشکی نیز میتوانند در تسریع و تسهیل درمان ملاسما سودمند باشند.یکی از این روشهای درمانی انجام پیلینگ‌های شیمیایی توسط پزشک میباشد. نوع این پیلینگ ( لایه‌بردارها ) توسط پزشک و متناسب با پوست هر فرد انتخاب میشود. از مواد پیلینگ رایج در درمان ملاسما میتوان به سالیسیلیک اسید ۲۰٪ و «اسید گلیکولیک» ۳۰% تا ۷۰% اشاره کرد .

روش دیگر، «میکرودرم‌ابریژن» است که در آن از دستگاه مکش خلا و مواد ساینده‌ مانند تراشه‌های ظریف الماس یا کریستال‌های اکسید آلومینیوم برای لایه‌برداری سطح رویه‌ی پوست استفاده می‌شود. که از دوطریق عمل میکند
۱.لایه برداری ملایم پوست.۲.افزایش نفوذ داروهای موضعی به رنگدانه های ملاسما.

یکی از روشهای دیگر مزوتراپی میباشد که به معنی تزریق زیر جلدی مواد روشن کننده توسط پزشک در محل ملاسما میباشد که از جمله این مواد میتوان به ویتامین سی ترنس هگزامیک اسید و …. اشاره کرد.

نکته مهم در درمان ملاسما طولانی بودن روند درمان میباشد و انتظار نمی‌رود در یک یا دو جلسه‌ی اول نشانه‌های بهبودی قابل‌توجهی ظاهر شود. و بیماران باید برای رسیدن به نتایج درمان صبور باشند.ضمن اینکه هیچ تضمینی وجود ندارد که ملاسما با این روش‌ها بهبود یابد. در برخی موارد اگر درمان‌ها بیش‌ازحد شدید یا ساینده باشند،و یا درست استفاده نشوند ممکن است شرایط را بدتر کنند.ذکر این نکته بسیار با اهمیت است که معمولا برای درمان ملاسما از لیزر استفاده نمی‌شود. حتی ممکن است در برخی از موارد، لیزر ملاسما را بدتر کند و بنابراین باید با احتیاط و درصورت صلاحدید متخصص پوست از لیزر در ملاسما استفاده کرد.

کک مک یا فرکل (Freckle)

کک و مک معمولا به صورت لکه های کوچک یک تا سه میلی متری گرد یا بیضی شکل به رنگ قهوه ای روشن و یا تیره درمناطقی از پوست که بیشتر در معرض آفتاب هستند مثل صورت، پشت دست ها، ساعد، گردن و سینه به وجود می آید.
دو عامل مهم بروز فرکل ژنتیک و آفتاب میباشد
کک و مک معمولا در نژاد سفیدپوستان با چشمانی آبی شایعتر و شدیدتر است که شروع آن از دوران کودکی است و در فصول گرم شدت می‌گیرد و پررنگتر میشوند.

هرچند درمان قطعی برای این عارضه وجود ندارد، اما
پرهیز از قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید و ایجاد پوشش مناسب پوست مثل استفاده از ضد‌آفتاب، از انواع حفاظ‌ها (کلاه و عینک) کرم ضد‌آفتاب می‌تواند در کاهش شدت و جلوگیری از تشدید آن نقش داشته باشد.
معمولا کک و مک ها به در مانهای دارویی مقاوم هستند و به مداخلات پزشکی نظیر پیلینگها و لیزرها نظیر لیزر کیو سوییچ بهتر پاسخ میدهند .زیرا کک و مک‌ها از ملانین ( رنگدانه) هستند و ملانین از موادی است که طیف‌های نوری لیزر را جذب می‌کند و در نتیجه نور لیزر می‌‌تواند کک و مک‌ها را تا حدی از بین ببرد، البته در بیشتر موارد از بین رفتن کک و مک به ‌صورت موقتی است و احتمال عود ان بعد از مدتی وجود دارد. یک نکته مهم که باید در مورد لیزر درمانی فرکل در نظر گرفته شود این است که جلسه اول تست درمانی انجام شود، بدین معنی که یک منطقه محدود از کک و مکهای صورت با انرژی‌های متفاوت لیزر شود و در صورتی که بعد از دو تا سه هفته نتیجه لیزر خوب بود، سایر مناطق مبتلا هم لیزر میشوند.

لک‌های پیری یا لنتیگو :

این لک‌ها در اثرعوامل زنتیکی ،افزایش سن و
تماس حاد یا مزمن با نور آفتاب بوجود می‌آید. معمولا لک‌های دایره ای یا بیضی قهوه‌ای رنگ مسطح به قطر چند میلیمتر تا یک سانتی‌متر یا گاهی بیشتر که روی صورت و اغلب پشت دست‌ها در سنین ۴۰ -۳۰ سالگی شروع می‌شود و با افزایش سن با تعداد بیشتر و پررنگ‌تر تظاهر میکنند. این ضایعات معمولا خوش خیم هستند و ندرتا دچار تغییرات بدخیمی میشوند اما بهتر است افراد مبتلا تحت نظر متخصص باشند.
البته در تشخیص افتراقی لنتیگو نوعی از لک های پوستی به نام سبورئیک کراتوزیس قرار میگیرد که برجسته تر و زبرتر هستند و معمولا تعدادشان کمتر است و در سن بالاتر دیده میشوند این نوع نیز بدخیم نبوده اما ندرتا میتواند به سمت بدخیمی برود و بهتر است توسط متخصص پوست معاینه شوند. فرم دیگر لک های پوستی «اکتینیک کراتوزیس» است. لک های صورتی،قرمز یا قهوه ای به اندازه های مختلف روی پوست و در مناطقی که در معرض نور قرار دارد اینها نیز در موقع لمس، خشن هستند و احتمال بیشتری برای تبدیل شدن به سرطان پوست دارند. نوعی سرطان پوستی هم هست که به صورت لک های قهوه ای ابتدا روی پوست ظاهر می شود و ملانوم نام دارد که ویژگیهای خاص خود را دارد و تشخیص آن و افتراقش از سایر انواع لکهای پوستی باید توسط متخصص پوست صورت گیرد.

درمان:
یکی از درمانهای ساده و کم هزینه برای لنتیگو و سبورییک کراتوز «کرایو سرجری» است.در افرادی که به کرایوتراپی پاسخ نمیدهند میتوان از لیزر کیوسوییچ  Nd:yag  در درمان لنتیگو استفاده کرد که البته طول موج استفاده شده در افراد مختلف متفاوت است.برخی از موارد لنتیگو به IPL  پاسخ خوبی میدهند. معمولا درمان‌های دارویی موضعی مثل کرم ترتینوئین و کرم هیدروکینون روی لنتیگو موثر واقع نمیشوند.
احتمال عود این لکها بعد از درمان وجود دارد ‌و
مهمترین راه پیشگیری از بروز لک‌های ناشی از آفتاب، استفاده از کرم‌های ضد آفتاب و پرهیز از برنزه شدن توسط آفتاب یا منابع مصنوعی اشعه ماوراء بنفش میباشد.
برای افتراق این لک ها از یکدیگر و تشخیص و درمان درست باید به پزشک متخصص پوست مراجعه شود.

آیا لیزر درمانی مزیتی نسبت به روش های دیگر دارد؟
خیر
تشخیص اینکه کدام نوع لک با درمان دارویی و کدام با لیزرها درمان میشود با متخصص پوست است.
و در برخی موارد مانند ملاسما لیزردرمانی میتواند حتی به بدتر شدن ضایعات بینجامد.

لک های پس از التهاب پوست و بیماری ها
برخی از لکه های پوست پس از بیماریهای التهابی پوست نظیر لیکن پلان و یا در پی تروما و التهاب حاد پوست نظیر سوختگی،زخم،بریدگی ، برخی لیزرها، ضربه، مالش و سایش شدید پوست یا حتی گاها در اثر آکنه های التهابی و یا دستکاری آکنه ها در همان محل التهاب ایجاد میشوند.این لکها در هر سنی میتوانند رخ دهند اما در افراد با پوست تیره شایعتر و پررنگ تر هستند.
درمان اینگونه لکها بسیار طولانی و دشوار میباشد و معمولا نیاز به ترکیب روشهای مختلف دارویی و پیلینگ شیمیایی و گاهی لیزرها دارد.

سایر علل لک های پوستی :
اختلالات هورمونی
کمبود برخی ویتامین ها و مواد معدنی
مصرفی برخی داروها
تماس با برخی گیاهان خاص و …

یک باور غلط در مورد اکثر لکهای پوستی این است که
“لکه های قهوه ای با مشکل کبد ارتباط دارد”
هیچ ارتباطی بین این دو موضوع وجود ندارد و بهترین راه پیشگیری کاهش مواجهه با آفتابو استفاده از کرم ضدآفتاب است.
به طور کلی لکهای پوستی از چالشهای مهم تشخیصی و درمانی در حیطه پوست به حساب می آیند و معمولا رفع بیشتر لکها نیاز به درمان طولانی مدت دارد،بنابراین توصیه میشود از هرگونه خوددرمانی پرهیز شود.