لیکن پلان یک بیماری التهابی نسبتا شایع پوست و مو و مخاط است. که در زمینه استعداد ژنتیکی و تحریک ایمنی در ترکیب با برخی عوامل محیطی بروز میکند .که در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع میتواند باعث بروز مشکلات جدی برای بیمار شود.اگرچه این بیماری غالبا در افراد میانسال رخ می دهد، اما احتمال ابتلا در هر سنی وجود دارد.
تظاهرات بیماری:
لیکن پلان با تظاهرات گوناگون و در نواحی مختلف بدن دیده میشود.
علاوه بر اشکال گوناگون لیکن پلان، شدت آن نیز در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است تنها ناحیه‌ای از دست و پا درگیر باشد و یا اینکه وسعت بیشتری از پوست مبتلا باشد.
شکل تیپیک و معمول بیماری :
لیکن پلان معمولا با ضایعات برجسته بنفش رنگی که اغلب بسیار خارش دار هستند بروز میکند.
معمولا بطور کلاسیک مچ دست و پا یا ساعد و ساق را درگیر می کند.
معمولا ضایعات پوستی ابتدا قرمزهستند . ضایعات پیشرفته‌تر به سمت بنفش متمایل میشوند . و ضایعات درحال بهبودی، قهوه‌ای پررنگ می‌باشند. معمولا ضایعات دارای سطح براق، خشک همراه پوسته‌های ظریف چسبیده به ضایعه است.اندازه ضایعات اغلب حدود نیم تا یک سانتیمتر است.
این بیماری ممکن است مو، ناخن و بخصوص مخاط دهان و ناحیه تناسلی را نیز درگیر کند.
ضایعات مخاطی، به اشکال مختلف میتواند بروز کند. اشکال شایع آن به صورت خطوط سفید شبکه‌ای بدون علامت ( بدون درد و ناراحتی برای بیمار ) در مخاط طرفی دهان و زخم‌های دهانی میباشد.
در برخی موارد ضایعات مخاطی به صورت زخم و التهاب شدید برای بیمار همراهند.
گاهی ضایعات مخاطی( دهانی یا تناسلی یا درگیری فولیکولهای مو بدون وجود تظاهرات پوستی همزمان نیز رخ می‌دهد.
ده درصد از بیماران با لیکن پلان پوستی، تغییرات ناخن دارند اما تغییرات ناخن ممکن است در نبود بیماری پوستی نیز رخ دهند.
علائم اختصاصی درگیری ناخن در این بیماری شامل نازک شدن و فرورفتگی های طولی و ایجاد شقاق است. درصورت عدم درمان بیماری ممکن است اسکار و ناخنک تشکیل شود.
نکته مهم در مورد درگیری فولیکولهای مو غیر قابل برگشت بودن ریزش موی ناشی از این بیماری میباشد که به ان اسکارینگ آلوپشیا میگویند بنابراین تشخیص و درمان به موقع از اهمیت بالایی برخوردار است.
عوامل بیماری:
علت اصلی این بیماری ناشناخته است و دانشمندان عوامل احتمالی زیادی را مطرح نموده اند اما مشکل اصلی در این بیماری به هم خوردن تعادل سیستم ایمنی میباشد که سیستم ایمنی بدن بیش از اندازه فعال شده و با تولید آنتی بادی‌هایی بی‌شمار موجب بروز ضایعات در پوست میشود.
این واکنش غیر نرمال سیستم ایمنی را اصطلاحاً واکنش خودایمنی میگویند و طبق توضیحاتی که داده شد ممکن است یکی از علل بروز بیماری لیکن پلان باشد.
از برخی عوامل زمیته ساز مطرح در بروز لیکن پلان میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
بیماریهای داخلی: هپاتیت، اختلال عملکرد کبد و ابتلا به بیماریهای ویروسی و عفونی
که البته ذکر این نکته حایز اهمیت است که هر بیماری که علایم لیکن پلان دارد لزوما مبتلا به موارد فوق نمیباشد و فقط برخی انواع و درصد محدودی از بیماران لیکن پلان همراهی های داخلی فوق را دارند.
مصرف برخی داروها: آتنولول، لیتیوم، قرصهای ضدبارداری، بعضی آنتی بیوتیکها
استرس و مشکلات عصبی و روحی
آلاینده ها و مواد شیمیایی
از عوامل مهم بروز و تشدید این بیماری میتوان به استرس اشاره کرد که مقالات زیادی در مورد نقش کنترل استرس در بهبود ضایعات یا کند شدن روند بیماری وجود دارد.
همچنین گاه در محل خراش و ضربه به پوست ضایعات لیکن پلان ایجاد می شود که به این پدیده فنومن کوبنر می گویند.بنابراین افراد مبتلا به لیکن پلان باید از عواملی که باعث ضربه به پوست میشود نظیر ورزشهای رزمی، بریدگی،سوختگی،افتاب سوختگی،برخی لیزرها،پوشیدن لباس تنگ و…. خودداری کنند.
تشخیص بیماری:
تشخیص بیماری لیکن پلان به صورت معاینه بالینی توسط متخصص پوست میباشد که گاهی ممکن است برای تشخیص قطعی نیاز به نمونه برداری از پوست یا مخاط دهان باشد.
درمان:
این بیماری ممکن است به طور کامل درمان و ریشه کن نشود، اما با مراقبتها و پیگیریهای لازم میتوان آنرا کنترل و از تشدید و یا بروز عوارض آن جلوگیری کرد.
فرمهای خفیف تا متوسط بیماری با مصرف بعضی پمادها و کرمهای موضعی (فلوسینولون، کلوبتازول، تریامسینولون،مومتازون،بتامتازون،مدوپروک) و قرصهای ضدخارش (لوراتادین، سیتیریزین و…) قابل درمان است.
در فرمهای شدید تر نیاز به تجویز داروهای خوراکی سرکوبگر سیستم ایمنی و یا تزریقات زیر جلدی و سایر درمانهای تخصصی توسط متخصص پوست میباشد.
افراد نباید نگران سرایت بیماری باشند؛ زیرا این بیماری مسری نیست.
امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد در پایان اگر پرسشی دارید، آن را در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.