مبحث زگیل
زگیل یک بیماری شایع پوستی است که بسیاری از افراد با آن آشنا هستند اما این بیماری انواع مختلفی دارد و به صورتهای مختلفی در نواحی مختلف بدن ظاهر میشود میتواند اندازه ها و شکل های مختلفی داشته باشد و به صورت منفرد یا متعدد , کنار هم یا خوشه ای و پراکنده تظاهر پیدا کند عامل اصلی زگیل نوعی ویروس به نام ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV می باشد بسیار این ویروس بسیار مسری است و به طرق مختلف به افراد منتقل میشود :
- تماس مستقیم پوست با پوست فرد آلوده ( از جمله تماس جنسی یا غیر جنسی )
- استفاده از وسایل آلوده به این ویروس
- از طریق خراش های ظریف پوستی
انواع زگیل
ویروس HPV بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارد که بر اساس نوع شکل محل بروز ضایعات و پیش آگهی و سیر بیماری و عوارض احتمالی آن متفاوت هستند برخی از انواع HPV فقط ضایعاتی روی دست و پا ایجاد می کنند و برخی دیگر نیز در نواحی تناسلی منجر به بروز ضایعه می‌شوند انواعی که باعث بروز ضایعات در ناحیه تناسلی می شوند به دو نوع های ریسک و لوریسک یعنی (کم خطر و پرخطر) تقسیم‌بندی میشود در واقع انواع پرخطر از این نظر پرخطر خوانده می‌شوند که میتواند منجر به سرطان دهانه رحم در خانمها و یا سرطان مقعد و سایر انواع سرطان های سلولهای سنگ فرشی در مخاط تناسلی خانم ها و آقایان بشود. احتمال ابتلا به زگیل در افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها نسبت به این ویروس ضعیف تر است بیشتر است سیستم ایمنی بدن ما به دو دسته ایمنی سلولی و ایمنی هومورال یا (خونی) تقسیم‌بندی میشود که در افرادی که سیستم ایمنی سلولی ضعیف تری نسبت به این ویروس دارند احتمال ابتلا و یا عود ضایعات و یا ابتلا به انواع شدید تر و پر خطرتر بیشتر است چرا که ایمنی سلولی ما وظیفه حفاظت از انواع ویروس ها را در بدن ما به عهده دارد
انواع زگیل
زگیل معمولی
شایع ترین نوع زگیل است که با ظاهر برجسته و زبر و خشن که معمولاً به صورت منفرد (البته در بچه ها معمولاً متعدد است) بر روی نواحی مختلف از جمله انگشتان دست و پا و زانو ها به وجود می‌آید.
زگیل مسطح
که این نوع زگیل ظاهر صاف و پهن داشته و ته رنگ زرد یا قهوه ای رنگ دارد به اندازه قبلی زبر یا برجسته نیست و گاهی حتی بدون ذره بین و بدون دقت کافی دیده نمی شود معمولاً بر روی نواحی نظیر صورت گردن ساعد دستها , مچ و ساق پاها ساکن ایجاد میشود.
زگیل کف پا
یکی از انواع مقاوم زگیل , زگیل کف پا می باشد که معمولاً در لایه‌های عمقی پوست کف پا لانه گزینی کرده و تکثیر شده و معمولاً تعداد جلسات نیاز به درمان برای این نوع زگیل بیشتر از سایر انواع زگیل می باشد معمولاًدر مرکز ضایعات زگیل کف پا لکه های سیاه رنگ ریزی دیده می شود که در واقع همان عروق بسته شده پوستی به واسطه این ویروس هستند .
زگیل خوشه ای
این نوع ضایعات پوستی معمولا سایز بزرگ تری دارند و از تکثیر و رشد چندین زگیل کوچک کنار هم و در هم ادغام شده ایجاد میشود که معمولاً این نوع زگیل روی دست ها و کف پا دیده میشود .
زگیل تناسلی
شایع‌ترین نوع زگیل میباشد که در واقع یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عفونی مقاربتی (آمیزشی) (STD) می باشد و این نوع زگیل فقط در اندام های تناسلی داخلی و خارجی ومقعد به وجود می‌آید که بیشتر در اثر تماس جنسی با افراد آلوده انتقال می‌یابد گاهی اوقات ضایعات ناحیه تناسلی می تواند باعث ایجاد خارش سوزش و رطوبت بیش از حد در مخاطات داخلی بدن بشود همچنین در اثر ارتباط جنسی دهانی ممکن است این انواع زگیل روی دهان زبان و گلوها نیز به وجود بیاید.
درمان زگیل
برخی از انواع زگیل بعد از گذشت زمان در حدود 18 الی 24 ماه به طور خود به خودی و از طریق سیستم دفاعی بدن ناپدید و محو می‌شوند ولی برخی دیگر انواع نیاز به درمان و مداخلات پزشکی دارند همچنین افراد بهتر است برای جلوگیری از انتقال و گسترش عفونت به سرعت تحت مداوا قرار بگیرند به ویژه در مورد زگیل های تناسلی که بشدت واگیر دار هستند و در صورت عدم درمان ممکن است عوارض مهمی نظیر سرطان ها را برای افراد ایجاد کنند .
درمان با کرایوتراپی (فریز)
کرایوتراپی (فریز) از موثرترین و بهترین روش ها برای از بین بردن زگیل می باشد در واقع در این روش ویروس زگیل با نیتروژن مایع که در ثانیه تبدیل به گاز می شود و بسیار سرد است و تحت درجه حرارت بسیار پایین از بین میرود چرا که ویروس زگیل نسبت به سرما بسیار حساس است و در درجه حرارتهای بسیار سرد از بین میرود البته معمولاً اکثر زگیل ها با یک جلسه درمان از بین نرفته و نیاز به چندین جلسه درمانی (درافراد مختلف و انواع مختلف زگیل متفاوت است) با فواصل ماهانه دارند.
درمان با لیزر
تنها لیزر موثر و ایمن در درمان زگیل لیزر pdl میباشد چرا که سایر انواع زگیل خطر تبخیر ذرات ویروس و ورود آنها به حلق و حنجره پزشک و بیمار را دارد که می توانند باعث وارد شدن ذرات ویروس به مخاطات تنفسی و عوارض بعدی شوند بنابراین از لیزرهای نظیر Co2 و غیره و یا از روش‌های نظیر کوتر به عنوان سوزاندن نباید استفاده شود و تنها لیزر موثر و مناسب لیزر pdl است که آن هم در مورد انواع مقاوم به درمان هایی نظیر کرایو استفاده میشود .
داروهای موضعی
از برخی از انواع داروها نظیر پدوفیلین یا پدوفیلی توکسین در گذشته برای درمان انواع زگیل ها به ویژه زگیل های تناسلی استفاده می شده که با توجه به عوارض تحریک پذیری پوست ناشی از آن ها و زخم و التهاب فراوان و بروز مشکلات مختلف برای بیمار امروزه تقریباً استفاده از آنها منسوخ شده است برخی از داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی نظیر ایمی کیمود نیز به صورت پمادهای موضعی در کنار کرایو ترپی میتوانند برای درمان زگیل مناسب باشد.
سوالات رایج و نکات مهم در مورد ویروس HPV (زگیل)
- یک نکته مهم به ویژه در مورد زگیل تناسلی این است که نگرانی فرد نباید باعث عدم مراجعه وی شود چراکه این موضوع میتواند منجر به گسترش ضایعات تکثیر ضایعات و تغییر شکل بدخیمی آنها به مرور زمان و همچنین سرایت بیماری به بقیه افراد شود .
- از درمانهای خانگی و دستکاری پرهیز شود برای مثال از استفاده از اسیدهای غیر اصولی و غیر استاندارد یا شیره انجیرکه منجر به تحریک پوست وز خم و التهاب میشود پرهیز کند .
- یکی از نکات مهم صبوری و تکمیل جلسات درمانی در درمان لیزر می باشد چرا که جلسات متعدد با فواصل ماهانه نیاز است که ممکن است از ۳ تا ۱۰ جلسه یا حتی گاهی بیشتر یا کمتر در افراد مختلف متغیر باشد.
- برای کاهش ریسک ابتلا به زگیل های تناسلی بهترین راه کاهش روابط جنسی پرخطر و بعد از آن استفاده از کاندوم و محافظت جنسی مناسب می باشد و در درجه بعدی بعد از اطلاع باید حتماً شریک جنسی فرد تحت معاینه و بررسی قرار گیرد .
- نحوه انتقال از تماس پوستی اتفاق می‌افتد در برخی از شغل ها مانند پزشکان و دندانپزشکان و شغل هایی که با خراش های پوستی زیادی همراه هستند باعث ورود ویروس از طریق این خراش ها به سلولهای قاعدگی پوست و تکثیر ویروس در آن نواحی میشود .
- همچنین در پوستهای اگزمایی و خشک که ریسک بروز خراش های پوستی بیشتر است احتمال ابتلا به زگیل بیشتر خواهد بود بنابراین وسواس شستشو نه تنها از این ویروس حفاظت نمیکند بلکه میتواند باعث افزایش احتمال ابتلا شود .
- افرادی که مبتلا به زگیل در ناحیه پا یا هر ناحیه دیگر هستند بهتر است از حوله ملافه و دمپایی جداگانه استفاده کنند و از شیو کردن و هرگونه دستکاری زگیل باید پرهیز شود شود چرا که منجر به خراش بیشتر و تکثیر بیشتر و انتقال ویروس به نواحی پوستی سالم خواهد شد .
- در مورد اندام تناسلی ۴۰ تا ۵۰ نوع از کل انواع زگیل میتوانند عامل زگیل تناسلی باشند که ۱۵ تا ۲۰ نوع آنها های ریسک یا پرخطرهستند که احتمال تبدیل شان به سلول های بدخیم در ناحیه تناسلی بیشتر خواهد بود و در واقع شایع‌ترین سرطان گردنه رحم یا دهانه رحم ارتباط مستقیم با ویروس HPV دارد ولی نکته مهم این است که خود زگیل ها کمتربه بدخیمی تبدیل می‌شوند و فقط در۵ درصد موارد تبدیل به بد خیمی می‌شوند و سالها طول می‌کشد تا خود زگیل تبدیل به بدخیمی شود اما نکته مهم در مورد خانم ها این است که گاهی درگیری بدون علامت و بدون ضایعه زگیل بوده و ابتلا سلولها به ویروس HPV به مرور زمان میتواند بدون ابتلا به زگیل منجر به سرطان دهانه رحم شود که این موضوع اهمیت انجام پاپ اسمیر های مداوم و غربالگری منظم با پاپ اسمیر را در خانم‌هایی که به ویژه رابطه جنسی دارند توجیه می‌کند .
- برخی از افراد نگران هستند که تا آخر عمر به این ویروس مبتلا هستند معمولا دوره ابتلا چند ماه تا سه سال متغیر است و تا آخر عمر خطر ابتلا شدن و ادامه دار شدن مشکل وجود ندارد.
- برای تشخیص نوع پرخطر یا کم خطر ویروس معمولاً بهترین و دقیق ترین روش بیوپسی پوستی از ضایعه توسط متخصص پوست انجام تکنیک PCR میباشد .اما در صورت نبودن ضایعه زگیل کشیدن سوآپ روی پوست با روش خراش دادن و یا ترشحات مجاری تناسلی یا ادرار نیز میتوانند روش‌های تشخیصی کمک‌کننده باشند اما بهترین روش همان PCR برای بررسی DNA ویروس می باشد.
- گاهی ضایعه دیده نمیشود به ویژه در خانمها و با علائمی نظیر خونریزی بعد از نزدیکی خود را نشان می‌دهد که معاینه زنان و غربالگری پاپ اسمیرضروری به نظر می‌رسد .
- قبل از هرگونه دستکاری و بلافاصله بعد از مشاهده ضایعات مشابه زگیل بهتر است به پزشک متخصص پوست مراجعه نمایند وتا شکل ضایعات عوض نشده و تکثیر و واگیر آن به افراد خانواده اتفاق نیفتاده بهتر است معاینه و درمان های لازم شروع شود یک نکته مهم که اکثر افراد سوال می کنند این است که تحت نظر چه متخصصی باید تحت درمان قرار گیرند؟ زگیل جزء حیطه تخصصی متخصصین پوست می باشد حتی در مورد زگیل های تناسلی به ویژه انواعی که در قسمت‌های سطحی تر ناحیه تناسلی قرار دارند حتما مشورت و معاینه توسط متخصص پوست ضروری است و انواع داخلی تناسلی همراهی و همکاری متخصص پوست ومتخصص زنان یا ارولوژیست لازم است .
- یک نکته مهم این است که هرچند ناقلین بدون علامت نیز می توانند منجر به انتشار ویروس و منبع واگیر باشند اما وجود ضایعه بالینی احتمال انتقال را بیشتر می کند .
- ابتلا به بیماری زگیل ایمنی دائمی ایجاد نمی کند و مانند بسیاری از بیماری‌های ویروسی دیگر با توجه به وجود تیپ های مختلف ویروس نظیر سرماخوردگی مکرر باز هم ممکن است علیرغم ابتلا به بهبودی عفونت مجدد با سایر انواع ویروس یا حتی همان ویروس اتفاق بیفتد .
- کدام یک از موارد بررسی بیشتری نیاز دارند؟ انواع زگیل هایی با شکل خاص ,سفتی خاص , سایز بزرگ, تعداد خیلی زیاد ,خونریزی ضایعات رشد سریع و انواع شدیدا مقاوم به درمان نیاز به بررسی تخصصی توسط متخصص پوست دارند اما اگر به طور منظم تحت نظر متخصص پوست باشید نیازی نیست بابت هر تغییر کوچکی نگران شوید و خود پزشک اگر شک داشته باشد به مسئله ای بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد بنابراین فوبیا و دغدغه وسواس گونه نسبت به این مسئله نداشته باشید واین نکته را نیز در نظر بگیرید که گاهی اوقات بدون درمان سیستم ایمنی خود به خود از پس ویروس بر میاید اما این دلیل نمیشود که به متخصص مراجعه نکنید و حتماً باید تحت نظر یک متخصص پوست قرار بگیرید اما بدون اضطراب و نگرانی .
- حتما شریک جنسی درانواع زگیل تناسلی باید معاینه شود ممکن است افراد بگویند که شریک جنسی ضایعه ای ندارد ولی گاهی انواع بدون علامت یا ارگان های داخلی ترو نواحی داخلی درگیر است یا ضایعات بسیار کوچک است که توسط معاینه با لنز مخصوص توسط متخصص قابل تشخیص می باشند .
- حتی در مورد ابتلا ضایعات داخلی ناحیه داخلی تناسلی علاوه بر متخصص زنان یا اورولوژیست حتما باید به متخصص پوست نیز مراجعه شود چرا که گاهی اوقات ضایعاتی نظیر لیکن پلان , مولوسکوم و اسکین تگ و مشکل شایعی به نام Pearly Papule Penile OR Valvue میتوانند با زگیل اشتباه شود .
- تعیین نوع و تایپینگ ویروس معمولاً با PCR و نمونه‌برداری از ضایعه دقیق ترین راه تشخیص و تعیین تایپ ویروس و تعیین نوع پرخطر یا کم خطر می باشد .
- بهترین راه برای جلوگیری نداشتن شرکای جنسی متعدد وکاهش رفتارهای پرخطر جنسی و استفاده از کاندوم هست البته کاندوم پوشش کامل نمی دهد و اگر که ویروس در نواحی از پوست که توسط کانوم پوشیده نمیشود وجود داشته باشد باز هم احتمال ابتلا وجود دارد .
- حتما پزشک متخصص ممکن است در برخی افراد مبتلا به سایر بیماری های خونی همراه مانند سوزاک هپاتیت غیره را نیز چک کند که بهتر است انجام شود .
- واکسن زگیل در مورد هر۱۸۰ نوع این ویروس ساخته نمیشه و بلکه برای انواع خطرناک تر و شایع تردو نوع آن ساخته شده به نام‌های سرواریکس و گارداسیل که سرواریکس برای چهار نوع پوشش حفاظتی ایجاد می‌کند و گارداسیل برای نه نوع از ویروس که سرواریکس برای چهار نوع (دو نوع شایع کم خطر ۶ و ۱۱ و دو نوع شایع پر خطر ۱۶ و ۱۸)حفاظت ایجاد می‌کند.نکته خیلی مهم در مورد واکسن این است که مانع گرفتن و ابتلا عفونت نمی شود بلکه مانع ادامه دار شدن ماندگار شدن و سرطانی شدن ویروس میشود البته تا حدی نیز در جلوگیری از ابتلا موثر است اما این دلیل نمیشود که رفتارهای پرخطر جنسی یا رعایت ها انجام نگیرد.هرچند بیشتر همان ویروس های تحت پوشش خود را مورد حفاظت قرار می‌دهد اما میتواند با مکانیسم Cross Reaction جلوی ابتلا به سایر انواع را نیز بگیرد .
- در مورد در مورد سن مناسب برای تزریق واکسن به طور اصولی و استاندارد و در کشورهای خارج از ایران سن ۹ تا ۱۱ سالگی و قبل از اولین رابطه جنسی همه افراد واکسن را دریافت می کنند اما به طور کلی تا ۴۵ سالگی انجام واکسیناسیون کارایی دارد و از ۹ تا ۴۵ سالگی قابل مصرف هست ولی از آنجا که در کشور ما کمیاب و پرهزینه می باشد به کسانی توصیه میشود که رفتارهای پرخطر جنسی دارند البته در خانمها توصیه میشود که همه افراد استفاده نمایند با توجه به ریسک سرطان دهانه رحم که در خانم ها بیشتر است .
- اینکه قبلا ابتلا صورت گرفته ایمنی نسبت به همان نوع مبتلا شده یا سایر انواع ایجاد نمیکند و حتی فرد ممکن است به همان نوعی که قبلا مبتلا شده مجددا آلوده شود .
- عوارض تزریق واکسن درد و تورم محل تزریق سر درد درد شکم واکنش های آلرژیک به مواد نگهدارنده واکسن یا خود آنتی بادی ولی با توجه به اینکه فواید واکسن از مضراتش خیلی بیشتر است توصیه به انجام آن تحت نظر متخصص میشود نوبت های تزریق سه بار تزریق ماه‌های صفر و دو و شش در عضله بازو می باشد و در خیلی از کشورها این واکسیناسیون مورد تایید و جزء واکسیناسون های روتین برنامه وزارت بهداشت کشورهای مختلف می باشد .
- سرطانهای که توسط ویروس HPV ایجاد میشود سرطانهای ناحیه خارجه تناسلی سرطانهای داخلی مانند رحم یا دهانه رحم سرطان دهان حنجره و سر و گردن و در آقایان سرطانهای پری آنال (مقعد) مثانه و خود ناحیه پوستی می توانند ایجاد شود .
- دوران کمون یا نهفته بسیار طولانی است و ممکن است فرد خیلی قبل رفتارهای پرخطر داشته و اکنون بروز ابتلا و عوارض سرطانی شدن را در بر داشته باشد .
- احتمال ابتلا از شایع از مکان های عمومی مانند استخر , توالت و صندلی خیلی کم است اما صفر نیست و به هر حال در تماس‌های خیلی نزدیک و محیط های مرطوب و به ویژه در مورد استخرو زگیل کف پا میتواند اتفاق بیفتد .
- برای زوجین مبتلا حتما حمایت‌های روانشناسی لازم است برای اینکه بسیاری از افراد دچار انکار شده و نمی خواهند پذیرش ابتلا داشته باشند یا ممکن است دچار تعارض و جنگ در مورد اینکه چه کسی مقصر بوده شوند و همین موضوع آنها را از درمان و ادامه روند تشخیصی درمانی و جلوگیری از عوارض دور کند در حالی که آنچه مهم است دنبال مقصر گشتن نیست اصلا نمی شود فهمید که چه کسی اول مبتلا شده و به فرد دیگر انتقال داده و با توجه به دوره کمون و دوره طولانی مدت که ممکن است به چند سال برسد یا حتی ممکن است تماس‌های جنسی پرخطر سالها قبل بوده باشد بهتر است به جای چالش بر سر پیدا کردن مقصر مشکل درمان شود و هر دو شریک جنسی تحت درمان متخصص پوست قرار گیردند.
- برای درمان حتما مراجعه به متخصص پوست لازم است و بهتر است به یک متخصص پوست اعتماد کرده و پروسه درمان را به طور کامل طی کنید و از سرچ کردن در گوگل یا پرسیدن از افراد غیر متخصص در مورد این بیماری خودداری کنید چرا که بیشتر باعث سردرگمی و نگرانی شما خواهد شد .
سوالات خود را در مورد این موضوع می توانید درقسمت پرسش و پاسخ سایت یا اینستاگرام با ما مطرح نمایید .